Sualtı balık fotoğraflama tekniği

   Sualtında fotoğraf çekme amaçları arasında kuşkusuz hobi amaçlı çekimler yer alır. Sualtı fotoğraf makinelerinin %95’lik bölümünün bu amaçla kullanıldığı tahmin edilmektedir. Bilimsel ve teknik amaçlı fotoğraflama bunu izler. Sualtında fotoğrafı çekilen konuların başında sualtı canlıları gelir; batıklar ve arkeolojik cisimler de giderek ilgi görmektedir.

   Sualtı canlıları, insan (dalgıç veya yüzücüler), hayvan (balıklar, yumuşakçalar, kabuklular, mercanlar, süngerler vb.) ve bitki (algler, yosunlar) olarak düşünülecek olursa bunlar arasında en
çok fotoğraflanan balıklardır. Gezi- eğlence amaçlı dalışların çoğunda da en doyurucu olanları bol balık görülen dalışlardır.

  Bu bölümde, karadan yapılan fotoğraflamadan farklı yönleri olan sualtı fotoğraflama tekniği, özellikle balıkların fotoğraflanması açısından ele alınmış ve malzemelerin kısa tanımına yer verilmiştir. Ayrıntılı bilgi, bu amaçla yazılmış diğer kaynaklarda bulunabilir.

  Fotoğraf, bir sanat dalı olarak kabul edildiği için sualtındaki fotoğraflama çalışmalarının ürünlerinin de bazıları sanat eseri olarak kabul edilir. Günümüzde bu yönü ağır basan çalışmaların sergilendiği yarışma ve sergi izlemek mümkündür. O nedenle, su altı fotoğrafçılığında da sanat ve teknik yönler olmak üzere temelde iki unsur yer alır. Sanat yönüyle fotoğrafçılık bu bölümün kapsamı dışında bırakılmış, daha çok belgesel fotoğrafçılık üzerine durulmuştur. Bu yöntemde, balığın tam boy fotoğraflarının yanı sıra özellikli bölgelerinin (örn; başın üzerindeki üç nokta, sırt yüzgecindeki ışınların boyları gibi) yakından çekimleri yer alır.

  

    Balık: Fotoğrafın konusu olarak

    Balıklar, boyları, hareketlilikleri ve yaşam ortamları açısından çok geniş çeşitlilik gösteren canlılardır. 0.8 cm’den 20 m’ye kadar varan boylarıyla; hareketsiz olanlardan 36 m/sn hızla yüzenlere; sıfır metreden binlerce metre derinliği kadar olan sularda yaşam sürdürmeleriyle fotoğrafı en zor çekilen canlı sınıfı olarak karşımıza çıkar. O nedenle, fotoğrafçı, çekimlerine başlamadan önce fotoğraflayacağı türleri ve ortamı belirlemeli, ona göre makine, objektif, ışık ve film seçmelidir. Kimi balık fotoğraflarının suyun dışından bile çekilebileceği düşünülürse çok geniş bir bilgi ve teknik donanıma gerek duyulur.

  Balıklar son derece ürkek canlılardır. Pek az sayıda balık, fotoğrafının çekimi sırasında uygun ve yer zaman ayarlamalarına izin verir. O nedenle, fotoğrafçının yaptığı iş, balığın yaşamındaki bir anı ‘’ olabildiğince doğal haliyle’’ yakalamaktır. En iyi pozlar daima balıkların doğal davranışları sırasında çekilenlerdir. Kaçma sırasında çekilen fotoğraflarda, doğal olmayan unsurlar kendini belli eder. Tüm canlılarda olduğu gibi balıkların da baş bölgesi en çok konu alınan vücut bölümüdür. Yakından çekilmiş bir balık kafası fotoğrafı, çoğu zaman beğeniyle karşılanır, ancak sadece kuyruğu veya gövdesinin arka yarımını içeren fotoğraf pek anlam ifade etmez. Kaçma anında çekilen fotoğraflarda balık genellikle başını uzak yöne çevirir. O nedenle, balık fotoğrafçıdan ürkmüş ise ve kaçma hamlesine başlamışsa fotoğrafını çekme girişimleri genellikle başarısız sonuçlanacaktır. Ürkmeyi önlemenin bazı basit yöntemleri vardır. Bunların ilki sualtında yavaş hareket etmek’tir. Derinlik değiştirirken, kovukların içine veya bir kayanın arkasına doğru yönelirken son derece ağır hareket etmelidir. Bu sayede oldukça büyük balıklara yakınlaşmak mümkün olur. Hedef şudur; ‘’o sizi görmeden siz onu görün’’. İkinci önlem, nefes tutmak’tır. Balığa yaklaşma ve fotoğrafını çekme süresince nefes tutulursa daha rahat ve uzun süre görüntü alınabilir. Bunu arttırmanın en iyi yolu geri beslemeli solunum aygıtları (rebreather) kullanmaktır. Bazı türler (sinarit, akya gibi) ilk anda fotoğrafçıdan kaçar ancak yavaş ve gürültüsüz kalınırsa kısa bir süre sonra aynı balık dönüp tekrar gelir. Böylece dalgıç ile balık arasında karşılıklı bir güven kazanımı söz konusu olur ve fotoğraf çekimi için uygun ortam ortaya çıkar.

  Balık fotoğraflarında başarılı sonuç alabilmek için türlerin yaşam ortamlarını (habitat, derinlik) ve davranış biçimlerini öğrenmek gerekir. O nedenle, sualtı fotoğrafçılığında balık çekmeden önce onlarca, hatta yüzlerce dalış (aletli veya serbest) yapmış olmak, bu esnada balık tür ve davranışlarını öğrenmiş olmak, fotoğrafçı için büyük üstünlük sağlar. Örneğin bir orfoz fotoğrafı çekmek için kayalık ve mağaralık bölgelerde ilerilere bakmak; pisi balığı için dümdüz kum zeminleri gözlemek, denizaltı için seyrek Posidonia (deniz çayırları) ile kaplı zeminleri iyice taramak gerekir. Balıkla karşılaştıktan sonra çekim için kullanılacak süre oldukça sınırlıdır. Bu süre türe göre değişmekle birlikte genellikle 3–5 saniyedir. Belge fotoğrafçılığında ilk amaç, balığı tam boy olarak görüntülemek olduğuna göre mümkün olan en yakın mesafeden balığın boydan fotoğrafı alınmaya çalışılır. Kimi türler, dalgıcı algıladığında hareketsiz kalır (örn; lipsoz, iskorpit, bazı kaya balıkları ve horozbinalar). Ancak her balığın bir yaklaşabilme mesafesi vardır. Bir kayabalığının tam boy fotoğrafını çekmek, çoğu zaman 10–20 cm’ye kadar yaklaşmayı gerektirir. Bu durumda da çevredeki kayaların ve bitkilerin sıkışıklığı balığa yeterince yaklaşmayı engelleyebilir. Bu durumlarda ışık koşulları yeterliyse zum objektiflerden yararlanılır.

  Balıklar nadiren yeterli kontrast oluşturacak zeminlerde bulunurlar. Örneğin, siyah renkli bir papaz balığının gündüz orta suda yüzerken çekilen fotoğrafı, doğru kontrast verir. Ancak aynı balık, bir kavuk ağzındaysa aynı kontrastı yakalamak pek mümkün olmaz. Kamuflaj ustası balıklar ( örn; pisi, kalkan balıkları) bulundukları ortamla aynı renklerde ve tonlarda oldukları için kontrastı yüksek çekim yapabilmek için balığı ürküterek o ortamdan uzaklaştırmak, rengini değiştirmesini sağlamak gerekebilir. Kovuk içinde yaşayan balıkların (örn; üçgen balığı)  fotoğrafını çekmek özel çaba ve yardımcı gerektirir. fotoğrafçı görüntü ayarlarıyla uğraşırken, yardımcı dalgıç ortamı aydınlatmalı ve kaçan türleri izleyerek fotoğrafçıya kılavuz görevi yapmalıdır.

Yazan&Derleyen: Clark Kent

Kaynak: Türkiye Denizleri'nin Dip Balıkları Atlası